راهنمای مشخصات قابلیت اعتماد سیستم IEC 62347
فرض کنید یک خانه لوکس دارید و قصد دارید یک سیستم امنیتی در آن به کار بگیرید. این سیستم در مورد خطرات يا ورود بي اجازه و هشدار براي حفاظت امنيتي، اخطارهاي خودكار می دهد.
سيستم امنيت خانگي از دو سيستم تعاملي تشكيل شده است: سيستم هشدار مستقل خانگي و سيستم خدمت امنيتي پشتيباني مجزا شامل پليس، تشكيلات آتش نشاني، اورژانس پزشكي و ساير خدمات پشتيباني امنيتي.
قابلیت اعتماد سیستم با یک بررسی بسیار بسیار جامع و مطابق با مشخصاتی که برایش در نظر گرفته شده، در نهایت با بیانیه ای که در گام پایانی ارائه می کند می تواند دقیقا تعیین کند که آمادگی سیستم اخطار خانگی مثلا 96 درصد است، آمادگی سیستم حفاظ امنیتی فرضا 97 و نیم درصد است و آمادگی سیستم امنیت خانگی مثلا 98 و 8 دهم درصد است!
این البته یک مثال خیلی ساده بود. قابلیت اعتماد سیستم توانایی این را دارد که در سیستم های بسیار پیچیده تر از یک خانه به کار گرفته شود. قابلیت اعتماد سیستم در واقع نوعی استاندارد است که آن را در ادامه تعریف می کنیم. اما پیش از اینکه مشخصات قابلیت اعتماد سیستم را تعریف کنیم و راهنمای آن را بشناسیم، باید در مورد خود سیستم بخوانیم.
سیستم چیست؟
سيستم موجوديتي فيزيكي يا مجازي است. گاهي اوقات تعريف مرزهاي سيستم براي اينكه سيستم بتواند از سيستمهاي ديگر تفکیک شود ضروري است. سيستم براي برآورده كردن نياز يا مقصود خاص يا براي به دست آوردن هدفي معين، با اطرافيان و محيط خود تعامل مي كند. اين امر از راه تعامل عناصر سيستم كه وظايف ضروري طراحي شده را براي برآورده كردن هدف مورد نظر را ارائه مي كنند، انجام مي شود.
تعيين وظايف مورد نياز براي برآورده كردن يك هدف خاص، فرآيند تكوين مشخصات سيستم را نشان مي دهد. طراحي تفصيلي سيستم فقط بعد از شناسايي وظايف، آغاز مي شود.
سيستم ها به طور وظيفه‌اي و ساختاري در پيچيدگي‌شان تفاوت دارند. سيستم مي‌تواند از سخت افزار، نرم افزار و عناصر انساني يا تركيبي از اين عناصر، به منظور انجام وظايف ضروري، تشكيل شود.
سيستم متشكل از يك وظيفه تنها، مي تواند يك محصول، از قبيل دستگاه تلويزيون يا يك برنامه‌ي نرم افزاري براي كنترل روشنايي، باشد. سيستمي كه وظايف چندگانه انجام ميدهد، مي تواند سيستم سينماي خانگي يا يك هواپيما باشد. سيستمهاي منفرد با مرزهاي تعريف شده مي توانند براي تشكيل يك مجموعه‌ي پيچيده از سيستمهاي تعاملي مثل شبكه‌ي توزيع برق يا يك پروتكل خدمت اينترنت به هم بپيوندند.
مشخصات سیستم چیست؟
مشخصات سيستم حيطه‌ي كاري و مرزها را براي سيستم پايه گذاري و مشخص مي كند. ساختار سيستم اغلب پيوند سلسله مراتبي سيستم هاي فرعي و سيستم هاي تعاملي است. مشخصات سيستم براي تمام سيستم هاي تحت تعريف عام سيستم، صرف نظر از سلسله مراتب آن، قابل كاربرد است. مشخصات سيستم جايگزين مشخصات محصولي كه جزئيات خاص الزامات محصول را فراهم مي‌كند، نمي‌شود.
قابلیت اعتماد سیستم چیست؟
قابليت اعتماد سيستم نتیجه گیری می کند كه سيستم، قابل اعتماد مشاهده شده و قابليت فراهم كردن خدمت هنگام تقاضا را مطابق صفات عملكردي مطلوب، دارد. چنين صفات عملكردي اي مي توانند از طريق گنجاندن قابليت اعتماد در وظايف به دست آيد.
قابليت اعتماد می گوید آگاهي به دست آمده از اطمينان كاربر از طريق تجربه قبلي با سيستم، در نتايج عملكرد قابل اطمينان منجر به برآورده كردن انتظارات كاربر ميشود. اين استاندارد منطق بر اهميت قابليت اعتماد در مشخصات سيستم توسط وظايف را فراهم مي كند. اين استاندارد روش اجرايي براي تعيين الزامات قابليت اعتماد سيستم ارائه ميدهد. براي بهره برداري سيستم عام، فرآيند تعيين وظايف مورد نياز براي برآورده كردن اهداف قابليت اعتماد سيستم، شرح داده شده است.
براي بهره برداري سيستم خاص، مفهوم پروفايل بهره برداري براي پايه گذاري الزامات وظايف در محيط مربوط به بهره برداري سيستم خاص، معرفي شده است. اين استاندارد مبتني بر مدل سيستم و رده بندي وظايف در سري استاندارد 61069 IEC است. فرآيندهاي فني مرتبط براي تعريف و تحليل الزامات سيستم از 15288 IEC/ISO اخذ شدهاند. گامهاي روش اجرايي و فرآيند براي تعيين الزامات قابليت اعتماد سيستم با مثالهاي قابل كاربرد ارائه شده اند.
1-60300 IEC-ISIRI و 2-IEC60300-ISIRI براي راهنمايي مديريت قابليت اعتماد استفاده ميشوند. اين استاندارد فرآيند مشخصات قابليت اعتماد را براي پرداختن به وظايف به عنوان پيش شرطي براي طراحي سيستم، بسط ميدهد. اين استاندارد متمم استاندارد 4-3-60300 IEC در مشخصات الزامات قابليت اعتماد براي محصولات و تجهيزات است. فرآيند فني براي مهندسي قابليت اعتماد درون سيستمها در 15-3-60300 IEC شرح داده شده است.
هدف از تدوین راهنماي مشخصات قابليت اعتماد سيستم چیست؟
این استاندارد با هدف ایجاد یک فرایند براي ارزشيابي سيستم است و روش اجرايي تعيين الزامات قابليت اعتماد سيستم را ارائه ميدهد. اين استاندارد به منظور گواهي دادن يا انجام ارزيابي انطباق براي مقاصد قراردادي، نیست. اين استاندارد قصد ندارد هيچ حقوق يا التزامات فراهم شده توسط الزامات قانون يا مقررات قابل كاربرد را تغيير دهد.
